آخرین اخبار و جدید ترین خبر های دنیا در کم خبر
اعتماد/متن پیش رو در اعتماد منتشر شده و بازنشرش در کم خبر به معنای تاییدش نیست
یکی از اصلی‌ترین مسائل باقی‌مانده که از سوی مقام‌های ایران به عنوان شرط اصلی احیای برجام مطرح می‌شود، بسته شدن پرونده سوالات پادمانی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است. حسن بهشتی‌پور، تحلیل‌گر مسائل بین‌الملل در مورد راهکار حلوفصل سوالات باقی‌مانده آژانس می‌گوید: «دو نظر کاملا متفاوت در این مورد وجود دارد.» بهشتی‌پور توضیح می‌دهد: «دیدگاه نخست این است که همان‌گونه که ما قبلا با آژانس توانسته‌ایم مشکلات پیچیده پادمانی را حلوفصل کنیم، این‌بار هم می‌توانیم به همان شیوه، سوالات باقی‌مانده آژانس را پاسخ دهیم.» این تحلیل‌گر مسائل بین‌الملل تشریح کرد: «تیرماه ۱۳۹۶ بین علی لاریجانی، دبیر وقت شورای عالی امنیت ملی و محمد البرادعی، مدیرکل وقت آژانس توافقی با عنوان مدالیته امضا شد و تا اسفند همان سال ۶ سوالی که آژانس داشت و پیچیده‌تر و سخت‌تر از سوالات فعلی بود حل وفصل شد.» وی تاکید کرد: «بر اساس این دیدگاه ما می‌توانیم که سه سوال فعلی را حلوفصل کنیم به‌خصوص که موضوع این سوالات مربوط به گذشته است. ولی چون کشف مواد در آن مکان سال ۲۰۱۸ اتفاق افتاده است آژانس این را در قالب مسائل جدید مطرح کرده است و نه در قالب مسائل گذشته. ایران مایل است که این پرونده یک بار برای همیشه بسته شود. یعنی موارد مرتبط به سال‌های ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۵ که برجام امضا شد، دیگر مورد استناد قرار نگیرد و هر بار با ادعای یک کشف جدید مجددا پرونده جدیدی برای ایران باز نشود، به‌خصوص در نمونه‌هایی که آثار وجودی ندارند. مثلا آن سه مکانی که آژانس بر اساس اطلاعاتی که اسراییل داده روی آنها دست گذاشته است، اساسا فعال نیستند.»
بهشتی‌پور ادامه داد: «دیدگاه دوم که عمدتا دیدگاهی است که مذاکره‌کنندگان ما دنبال می‌کنند. قائلان به این دیدگاه می‌گویند کل این موضوع سیاسی است، یکی به این دلیل که موضوع آن مربوط به گذشته است و الآن کاملا منتفی شده است و هم اورانیوم کشف شده ذرات بسیار ناچیزی بود و از لحاظ میزان غنی‌سازی هم پنج‌درصد و کمتر بوده است که اساسا قابل اهمیت نیست. فضاسازی‌هایی هم که در این مورد شده است بر اساس قطعنامه‌هایی است که اتحادیه اروپا و امریکا به شورای حکام داده است. بر اساس این دیدگاه سه کشور اروپایی و امریکا باید یک قطعنامه جدید به اتحادیه اروپا بدهند که موضوع‌های گذشته کاملا منتفی شوند. اگر در آینده اتفاقی افتاد که ظن نقض برجام یا نقض تعهدات ایران در پیمان عدم اشاعه می‌رفت، قطعا آژانس حق دارد که به آن رسیدگی بکند.» این تحلیل‌گر مسائل بین‌الملل می‌گوید: «قائلان به این نظریه معتقدند که این جریان یک جریان حقوقی و فنی نیست، بلکه بر اساس اراده سیاسی امریکا و همپیمانانش در شورای حاکم ایجاد شده است و همان‌ها که این جریان را ایجاد کرده‌اند باید آن را حل کنند.»
بهشتی‌پور می‌گوید: «در حال حاضر نهایی شدن توافق به این موضوع منوط شده است، در حالی که می‌شد این موضوع را با آژانس حلوفصل کرد.» وی ادامه داد: «اتحادیه اروپا و جوزف بورل یک راه‌حل میانه گذاشته است که می‌توانیم توافق را اعلام کنیم و از زمان اعلام توافق تا اجرای آن ۱۲۰ روز طول بکشد و در طول این چهار ماه این پرونده حلوفصل شود. البته ایران هم این پیشنهاد را رد نکرده است، اما تعهد کتبی می‌خواهد که هنوز طرف‌های غربی تعهد کتبی نداده‌اند.»
بهشتی‌پور در مورد ارتباط دادن سه سوال باقی‌مانده پادمانی آژانس با پرونده ابعاد احتمالی نظامی یا PMD که سال ۱۳۹۴ همزمان با اعلام توافق برجام بسته شد می‌گوید: «موضوع PMD خیلی مفصل‌تر بود. یوکیو آمانو، مدیرکل فقید آژانس سال ۲۰۱۱ گزارشی ۲۵ صفحه‌ای در ۱۲ سرفصل و ۶۶ بند این موضوع را تفصیلی بررسی کرده‌بود. ایران اقداماتی را از تیرماه تا آذرماه ۱۳۹۴ از اعلام توافق برجام تا موثر شدن آن گام‌هایی را برداشت که به دلیل این گام‌ها، این پرونده برای همیشه بسته شد.» بهشتی‌پور تاکید کرد: «بعضی مدعی هستند که این پرونده بسته نشده است و شاهدش هم این است که این سوالات جدید آژانس هم مربوط به همان دوره است، در حالی که این سوالات جدید اصلا در ۶۶ بند پرونده PMD نبود. در صورتی می‌توان این سوالات را به پی‌ام‌دی نسبت داد که همان مسائلی دوباره مطرح می‌شد. تنها شباهت این است که موضوع سوالات جدید مربوط به همان سال ۲۰۰۳ است و سال‌های سال است که دیگر هیچ فعالیتی در این مکان‌ها انجام نشده است. ایران در پاسخی که به آژانس داده است تاکید دارد که احتمالا ذرات آلودگی به صورت انسانی به این مکان‌ها منتقل شده است و این مکان‌ها آلوده شده‌اند.»
