صبح نو/متن پیش رو در صبح نو منتشر شده و انتشار آن به معنای تایید تمام یا بخشی از آن نیست

مصاحبه برای تاریخ، موضوعی شده است برای حاشیه‌سازی و فرافکنی؛ اگرچه ادعاهای بی‌اساس پای جان کری و کنگره آمریکا را نیز به میان کشید اما بازتاب آن در داخل زوایای گوناگونی به خود گرفت. تیم آشنا با فضای رسانه‌ای دولت حالا بر سر دوراهی پذیرش یا عدم پذیرش ماجرا قرار گرفته است. هرچند شاید مواضع طلبکارانه مسیر بهتری برای روشن نشدن ابعاد ماجرا باشد اما در نهایت این دولت است که باید نسبت به این اقدام، پاسخگو باشد.در شرایطی که مذاکرات وین در روزهای پایانی دولت در جریان است و شاید کورسوی امیدی برای تحقق وعده‌های اجرا نشده طرف‌های مقابل پس از سال‌ها باشد، انتشار چنین فایلی اخلال در جهت تأمین منافع ملی به حساب می‌آید و منافع نظام و مردم را توامان نشانه رفته است.اگرچه سخنگوی وزارت خارجه به این موضوع واکنش نشان داد اما وی این گفت‌وگوها را «معمول» و «محرمانه» عنوان کرد که در داخل دولت انجام می‌شود. سعید خطیب‌زاده گفت: «این گفت‌وگو در چارچوب گفت‌وگوهای معمول و محرمانه است که در داخل دولت انجام می‌شود و رییس‌جمهوری برای انتقال تجربیات این دولت به دولت آینده و تجربیات و سوابق وزرا به دولتمردان بعد نظرش این بود که، اعضای کابینه گفت‌وگوهایی را برای ثبت در اسناد داشته باشند و این گفت‌وگو هم در این چارچوب انجام شد.»پشت پا به تعهد مکتوببر‌اساس مواضع خطیب‌زاده واینکه این گفت‌وگوها با نظر رییس‌جمهوری انجام شده است تأیید می‌کند که ایده و اجرای آن در داخل دولت انجام شده و حال باید این سؤال را پرسید که چطور دولتی که عضو امنیتی کم نداشته است و مشاور رییس‌جمهوری، سخنگوی دولت، شخص رییس جمهور و دیگران سابقه امنیتی دارند، چنین اتفاقی را باید شاهد باشیم؟خطیب‌زاده در ادامه می‌افزاید: «هم در این گفت‌وگو مشخص است و هم، همگان می‌دانند که قرار بر انتشار آن نبوده و تعهد برای حفظ محرمانگی آن به صورت مکتوب، تعهد دوجانبه بوده است.» تعهد مکتوب دوجانبه برای حفظ محرمانگی گفت‌وگو با اعضای کابینه تدبیر و امید هم راه به جایی نمی‌برد و در نهایت مصاحبه با وزیر خارجه که این روزها در رأس گمانه‌زنی‌ها برای حضور در انتخابات قرار گرفته است و همچنین مورد اقبال برخی جریان‌های سیاسی نیز قرار گرفته است، عرصه را بر او تنگ می‌کند.تحلیل‌ها پیرامون گاف امنیتی یا عمدی بودن این ماجرا در روزهای اخیر بسیار مورد توجه قرار گرفته است، اما چیزی که در این میان باید به آن توجه شود، هزینه تراشی است که برای ظریف می‌شود؛ البته این موضوع نافی تاثیرذهنیت اشتباه در روند تصمیم‌گیری‌ها در دستگاه سیاست خارجی نیست.نکته جالب در این ماجرا فرافکنی‌هایی است که در دستور کار قرارگرفته است. به جای تشریح چگونگی و هدف از انتشار مصاحبه محرمانه با وزیر خارجه علی ربیعی، سخنگوی دولت از دستور روحانی به وزارت اطلاعات برای شناسایی ربایندگان فایل صوتی ظریف سخن به میان می‌آورد.«آن سوی دولت»؛ در آن سوی مرزهاوی در نشست خبری دیروز خود گفت: رییس‌جمهوری به وزارت اطلاعات دستور داده‌اند که ربایندگان فایل صوتی را شناسایی کنند. این ربایش اسناد توطئه‌ای علیه دولت، نظام، انسجام داخلی، نهادهای کارآمد و سرافراز ما در میدان‌ها و همچنین توطئه‌ای علیه منافع ملی ماست.سخنگوی دولت افزود: البته ما منتظر خواهیم بود ظریف به ایران بازگردد و توضیحات لازم در این زمینه و سوءبرداشت‌ها را ارائه خواهند داد.  این مصاحبه زیرنظر مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری برای تاریخ شفاهی هشت ساله دولت انجام شده است.وی تاکید کرد: این گفت‌وگو بخشی از برنامه «آن سوی دولت» با موضوع گزارش و روایت خدمات، اقدامات،چالش‌ها و دستاوردهای دولت‌ یازدهم و دوازدهم بود که زیر نظر مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری مصاحبه‌هایی را با وزیران و معاونان رییس‌جمهوری در چارچوب تاریخ شفاهی دولت‌های یازدهم و دوازدهم انجام شده است.«ناآشنا» با منافع ملیاگرچه مواضع سخنگوی دولت از موضعی طلبکارانه و فرافکنانه اتخاذ شده است اما این  موضوع که مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری مسوول این گفت‌وگوها بوده است نشان می‌دهد که ردپایی آشنا را باید جست‌وجو کرد. سید‌محمد مرندی، عضو هیات علمی دانشگاه تهران در مصاحبه‌ای با تاکید بر اینکه متاسفانه برخی افراد مشکوک در ریاست جمهوری حضور دارند، تصریح کرد: از طرفی افرادی در  تشکیلاتی که این مصاحبه را انجام داده حضور دارند که یک روز غیر‌مستقیم توییت می‌کنند که باید بمب اتمی داشته باشیم و بعد در حمایت از مذاکره مستقیم با آمریکا می‌نویسند و هرروز یک چیز می‌گویند که در تعارض با سیاست‌های نظام است.وی در ادامه  تاکید کرد: «من نمی‌گویم آقای لیلاز این فایل صوتی را درز داده ولی ایشان آدمی هست که اصلا با این نظام نیست و آقای آشنا باید جوابگو باشد که چطور اجازه داده‌اند که مصاحبه‌های محرمانه را ایشان انجام دهند.» حسام‌الدین آشنا اگر چه خود سابقه‌ای امنیتی دارد و به خوبی با فضای سیاسی و رسانه‌ای آشناست اما به انتخاب سعید لیلاز برای انجام این گفت‌وگوها گویا تدبیر امنیتی لازم را از همان ابتدا به خرج نداده و در انتظار پدیده‌هایی اینچنینی بوده است.آشنا که به خوبی با مفاهیمی مانند منافع ملی و امنیت ملی آشناست باید پاسخگو باشد و سخنگوی دولت به جای فرافکنی چندوچون ماجرا را از وی مطالبه کند. ربیعی با نشستن بر کرسی مقابله با منتقدان تاکد می‌کند: «از عده‌ای که برای هر موضوع حمله‌ای برای دولت پیدا می‌کنند می‌خواهم تا به این موضوع به‌عنوان یک موضوع ملی توجه کنند.» گویا وی مطلع نیست حمله‌ای از بیرون به دولت انجام نشده است؛ بلکه حمله از داخل و توسط هم کیشان خودشان است.آنچه از این ماجرا بر می آید این است که گویا حسام الدین آشنا با آغاز پروژه ای سیاسی_ انتخاباتی به دنبال یونیتاریسم سیاسی برای بهره برداری هدفمند در جهت توجیه عملکرد نامطلوب دولت و دوقطبی کاذب در آینده است. پروژه آشنا در جهت فرار از پاسخگویی در پایان دو دولت روحانی است. به چالش کشیدن حاکمیت با استفاده ابزارانگارانه از مفاهیمی مانند «میدان»، راهبرد مشاور امنیتی دولت را به خوبی نمایان می کند.دردسر تازه دولت بی‌تدبیرسیدحسین مرعشی، سخنگوی حزب کارگزاران سازندگی ایران نیز درباره چگونگی انجام این گفت‌وگوها گفت: اشتباه اصلی را در این روند، سیستم ریاست‌جمهوری انجام داده است. این ایده شخص رییس‌جمهوری که وزرا را مکلف و وادار به انجام گفت‌وگوی عملکردی کند که ناگفته‌های‌شان را در زمان مسوولیت بگویند، ایده خوب و دردسرسازی بود که حالا هم کمی دردسرساز شده است.مرعشی افزود: الان مشخص نیست مخالفان ظریف این کار را کرده‌اند یا دلواپسان یا موافقان ظریف و یا نفوذی‌های خارجی. این روند کاری بود که مراقبت و امنیت بیشتری را می‌طلبید. تا آنجا که می‌دانم تقریبا همه اعضای هیات دولت منهای اسحاق جهانگیری و محمود واعظی این گفت‌وگوهای عملکردی را انجام داده‌اند و سعید لیلاز و محمد فاضلی نیز مصاحبه‌کننده بوده‌اند. بر‌اساس گفته‌های مرعشی، تقریبا تمام اعضای دولت گفت‌وگوهایی از این دست داشته‌اند و شاید با این روند باید در انتظار انتشار مصاحبه‌های دیگری هم بود؛ اینکه رییس‌جمهوری وزرا را مجبور کرده است در شرایطی که کشور در تب کرونا و اوضاع نابسمان اقصادی می‌سوزد وقت خود را به چنین برنامه‌ای اختصاص دهند جای شگفتی ندارد؛ زیرا روحانی پرداختن به اوضاع کشور را در سال‌های گذشته در اولویت ندیده و مدام به‌دنبال حاشیه‌سازی و فرافکنی بوده است.رییس‌جمهوری و رفقای امنیتی‌اش بهتر است در روزهای پایانی حضور در پاستور به جای مواضع طلبکارانه، ابعاد و ضرورت انجام این گفت‌وگوها و چگونگی انتشار آن توسط رسانه‌های سعودی را برای افکار عمومی تشریح کنند.