اعتماد/ متن پیش رو در اعتماد منتشر شده و بازنشر آن به معنای تایید محتوایش نیست

حسن بهشتی‌پور: مقام‌های غربی عامدانه مطالبه نفع اقتصادی ایران را نادیده می‌گیرند

شهاب شهسواری/ در حالی که سه هفته از آخرین دور گفت‌وگوهای غیرمستقیم هیات مذاکره‌کننده ایرانی با هیات امریکایی برای احیای برجام با میانجی‌گری اتحادیه اروپا و پنج ماه از آخرین نشست ایران، امریکا و ۱+۴ می‌گذرد، مقام‌های اطلاعاتی و امنیتی غربی، اظهارنظرهای تازه‌ای در مورد برنامه هسته‌ای ایران انجام داده‌اند. ریچارد مور، رییس سرویس اطلاعات مخفی بریتانیا (MI6) که برای نخستین‌بار در دو سال گذشته خارج از بریتانیا سخن می‌گفت، در مورد امکان احیای توافق هسته‌ای ابراز تردید کرده است و مدعی شده که ایران تمایلی برای پذیرش توافق ندارد. همزمان رییس آژانس اطلاعات مرکزی امریکا هم در اظهاراتی مشابه مدعی شده است که ایران در حال حاضر مذاکرات را چندان جدی نگرفته است. همزمان با این اظهارات، رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هم گفته است که با کاهش تعهدات ایران دید آژانس نسبت به برنامه هسته‌ای ایران بسیار محدود شده است. وی مدعی شده است که ایران تنها کشور جهان با برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز است که اورانیوم را تا سطح ۶۰ درصد غنی‌سازی می‌کند، اما تاکید کرده است که این الزاما به معنای تلاش تهران برای ساخت سلاح هسته‌ای نیست. برنز: ایرانی‌ها مذاکرات را جدی نگرفته‌اندویلیام برنز، رییس آژانس اطلاعات مرکزی امریکا (CIA) در انجمن گفت‌وگوی امنیتی اسپن، چهارشنبه شب گفت که بر اساس ارزیابی اطلاعاتی واشنگتن، ایران هرگز برنامه ادعایی ساخت سلاح هسته‌ای خود را از سر نگرفته است. این مقام اطلاعاتی امریکا با این ادعا که جمهوری اسلامی ایران تا پیش از سال ۲۰۰۴ برنامه‌ای برای ساخت سلاح هسته‌ای داشته است، می‌گوید: «بهترین قضاوت اطلاعاتی ما این است که ایران تلاش‌هایش برای ساخت سلاح آنگونه که تا سال ۲۰۰۴ در نظر داشتند و متوقف کردند، از سر نگرفته است. این موضوعی است که ما در CIA و سراسر جامعه اطلاعاتی امریکا به شکل بسیار بسیار جدی روی آن تمرکز کرده‌ایم.» وی ادامه داد: «تاکنون هیچ شاهدی نداشته‌ایم که رهبر ایران تصمیمی برای بردن برنامه هسته‌ای به سمت تولید سلاح گرفته‌باشد.» برنز در عین حال مدعی شد: «ایرانی‌ها مذاکرات را در این شرایط جدی نگرفته‌اند، اما به زودی خواهیم دید که چه اندازه در این مورد جدی هستند.»حسن بهشتی‌پور، تحلیل‌گر مسائل بین‌الملل به «اعتماد» می‌گوید: «ویلیام برنز از ابتدا در پرونده هسته‌ای ایران نقش داشته، چه به عنوان معاون و قائم‌مقام وزیر خارجه امریکا و چه حالا به عنوان رییس سازمان سیا.» وی معتقد است: «اینکه طرف‌ها توپ عدم توافق را به زمین ایران می‌اندازند، این موضوع را نادیده می‌گیرند که ایران تاکید دارد که از برجام نفع اقتصادی ببرد.»مور: نسبت به توافق برای احیای برجام تردید دارمریچارد مور، رییس سازمان اطلاعات مخفی بریتانیا (MI6) در انجمن گفت‌وگوی امنیتی اسپن در ایالت کلورادوی امریکا نسبت به احیای توافق هسته‌ای میان ایران و قدرت‌های جهانی ابراز تردید کرد. این مصاحبه ریچارد مور، نخستین حضور او در انظار عمومی خارج از بریتانیا دو سال بعد از انتصابش به این مقام بود. به گزارش آژانس فرانس‌پرس، این مقام اطلاعاتی بریتانیا در این نشست امنیتی گفت: «اگر بتوانیم به توافق برسیم، احتمالا بهترین راه موجود برای محدود کردن برنامه هسته‌ای ایران خواهد بود. من اقناع نشده‌ام که می‌توانیم به این نتیجه برسیم.» این مقام اطلاعاتی بریتانیا ادامه داد: «به نظرم رهبر معظم ایران نمی‌خواهد معامله کند. فکر می‌کنم که ایرانی‌ها به مذاکره ادامه می‌دهند، چون می‌خواهند وقت بیشتری داشته‌باشند.» مور ادامه داد: «من فکر می‌کنم که توافق کاملا روی میز است و قدرت‌های اروپایی و دولت کنونی [امریکا] خیلی خیلی در این مورد صریح بوده‌اند. در عین حال من تصور نمی‌کنم که چینی‌ها و روس‌ها در این مورد قصد ممانعت در مقابل توافق داشته ‌باشند. اما فکر نمی‌کنم که ایرانی‌ها توافق را بخواهند.» رییس MI6 با تکرار ادعاهای ضد ایرانی در خصوص حضور منطقه‌ای ایران تاکید کرد: «در هر صورت، حتی اگر توافق هم بشود، سازمان من به خاطر فعالیت‌های ثبات‌زدای ایران در سراسر منطقه کارهای زیادی برای انجام دادن خواهد داشت.»حسن بهشتی‌پور، کارشناس مسائل هسته‌ای می‌گوید: «پرونده هسته‌ای ایران در واقع از ابتدا یک پرونده‌سازی امنیتی بود. اما در طول سال‌های گذشته با توفیق مذاکرات برجام جنبه سیاسی و فنی این پرونده بر جنبه امنیتی آن تفوق یافته ‌بود. حالا به نظر می‌رسد که بار دیگر جنبه پرونده‌سازی امنیتی، در حال بازگشت به برنامه هسته‌ای ایران است.» بهشتی‌پور می‌گوید: «نکته مهمی که در مورد اظهارات اخیر وجود دارد، نقش رییس MI6 است، چون رییس این نهاد اطلاعاتی معمولا سخنرانی و مصاحبه نمی‌کند و اینکه او این اظهارات را انجام داده است، به معنای این است که پشت این اظهارات ماجراهایی است.»گروسی: نظارت‌ها ۵ هفته است بسیار کاهش یافته استرافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای در مصاحبه‌ای اختصاصی با نشریه اسپانیایی «اِل پاییس» با اشاره به اینکه دید آژانس نسبت به فعالیت‌های هسته‌ای ایران بسیار محدود شده است، گفت: «فاصله گرفتن تهران از تعهدات هسته‌ای به این معنا نیست که آنها در حال ساخت سلاح هسته‌ای هستند.» مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گفت: «چارچوبی حقوقی برای محدودیت‌های داوطلبانه برای ایران وجود داشت که بخشی از برجام بود. از زمانی که دونالد ترامپ تصمیم گرفت به صورت یکجانبه از این توافق خارج شود، اینها کنار گذاشته شدند. از آن زمان ایران تدریجا و مرحله به مرحله تعهدات مختلف خود را کنار گذاشت. امروز برنامه هسته‌ای را شاهدیم که به شکل عظیمی گسترش یافته و بسیار فراتر از توافق سال ۲۰۱۵ رفته است و رشد آن فقط کمی نیست بلکه کیفی هم هست و سطح غنی‌سازی را نیز شامل می‌شود.» گروسی افزود: «این وضعیت بر این دلالت ندارد که ایران در حال ساخت سلاح هسته‌ای است اما هیچ کشوری که برنامه هسته‌ای غیرنظامی دارد، غنی‌سازی را در حد ۶۰ درصد انجام نمی‌دهد. بنابراین در وضعیت پیچیده‌ای قرار داریم زیرا ایران نه‌تنها به سرعت و قاطعانه در حال توسعه برنامه هسته‌ای است بلکه به‌طور همز‌مان نظارت آژانس در تمام این حوزه‌ها را کاهش داده است و به نظر من این اتفاق موجب شرایطی حساس شده است.» او درباره مذاکرات وین گفت: «ما مذاکرات را مدیریت نمی‌کنیم اما به‌طور دقیق آن را دنبال می‌کنیم زیرا در نهایت ما کسی هستیم که به آن نظارت خواهیم کرد. آنچه اکنون شاهد هستیم این است که عزم مثبتی مشاهده نمی‌شود. معتقدم در مورد بخش هسته‌ای، توافق محکمی در دسترس بود اما حوزه‌های دیگری هم هست که شامل بخش‌های اقتصادی، سیاسی و مالی می‌شود و در این زمینه توافقی نشده است.» مدیرکل آژانس افزود: «نتیجه این است که دید ما برای مدت پنج هفته بسیار تیره بوده و برنامه هسته‌ای ایران به سرعت در حال پیشروی است و در نتیجه اگر هم توافقی حاصل شود، برایم بسیار دشوار خواهد بود تکه‌های پازل تمام این دوره‌های زمانی را کنار هم قرار دهم. این کار غیرممکن نیست اما کار پیچیده‌ای است و ممکن است نیازمند توافقات خاصی باشد.»جزییات مذاکرات احیای برجام از زبان امیرعبداللهیانحسین امیرعبداللهیان، وزیر امورخارجه ایران پنجشنبه شب در برنامه صف اول صداوسیما، گزارشی از وضعیت مذاکرات احیای برجام ارایه داد. امیرعبداللهیان تاکید کرد که بیش از ۹۰ درصد از متن پیش‌نویس توافق مورد اجماع همه طرف‌ها قرار دارد، اما جزییاتی از آن هنوز مورد قبول ایران نیست. به گزارش فارس امیرعبداللهیان با اشاره به اینکه این‌طور نیست که بگوییم در قرارداد بین‌المللی تضمین معنا ندارد، گفت: «در تبادل پیام‌ها به طرف امریکایی از طریق اتحادیه اروپا و برخی وزرای خارجه گفته‌ایم که توافقی می‌خواهیم با مختصات خوب بودن، قوی بودن و پایدار بودن. توافقی یک طرفه هم نمی‌خواهیم که همه منافع ما را تامین کند و طرف‌های مقابل را هم می‌فهمیم و برای این تلاش می‌کنیم و برای اینکه به این ویژگی برسیم هنوز امریکایی‌ها ما را مطمئن نکردند که می‌توانیم از منافع کامل اقتصادی برجام برخوردار شویم.»رییس دستگاه دیپلماسی درباره پرونده ترور شهید قاسم سلیمانی نیز بیان کرد: «در حاشیه مذاکره برای لغو تحریم‌ها [اشاره به مذاکرات احیای برجام]، واسطه‌هایی که پیام‌های امریکایی‌ها را می‌آوردند به ما گفتند فقط برای حفاظت پم‍پئو دو میلیون دلار هزینه می‌شود، چرا که او یکی از عوامل مربوط به ترور سردار سلیمانی است و در مقطعی در مذاکرات اخیر ما طرف امریکایی به دنبال این بود که این نگرانی خودش را در قالب یک معامله یا بده بستان با واسطه‌ها برطرف کند که دست رد قوی به سینه آنها زده شد و این نشان می‌دهد که موضوع ترور و شهادت سردار سلیمانی زنده است.»ادعای ده برابر شدن ظرفیت توسعه برق هسته‌ای ایراندرحالی که در حال حاضر نیروگاه هسته‌ای بوشهر با ظرفیت اسمی ۱۰۰۰ مگاوات داریم، رییس سازمان انرژی اتمی مدعی شده است که ایران برنامه تولید ۱۰ هزار مگاوات برق هسته‌ای در سال دارد. محمد اسلامی، رییس سازمان انرژی اتمی که در حاشیه سفر هیات دولت به استان مرکزی به شهرستان خنداب رفته‌ بود، روز گذشته گفت: «به لطف الهی و به کمک نمایندگان مجلس در قانون بودجه موضوع مهم برق هسته‌ای را پیش‌بینی کردیم و ۱۰ هزار مگاوات برق جدید در کشور در دست برنامه قرار گرفته که در حال اقدام هستیم.» بهشتی‌پور در این خصوص می‌گوید: «در حال حاضر ایران ۱۰۰۰ مگاوات برق هسته‌ای تولید می‌کند و در قالب دو فاز دیگر نیروگاه هسته‌ای بوشهر قرار است ۲۰۰۰ مگاوات برق هسته‌ای دیگر هم به این عدد اضافه شود که مجموعا می‌شود ۳۰۰۰ مگاوات. رییس سازمان انرژی اتمی باید توضیح دهد که ۷۰۰۰ مگاوات دیگر دقیقا قرار است از کجا و در کدام پروژه‌ها تامین شوند؟»اسلامی در بخشی دیگر از سخنانش گفت: «یکی از برنامه‌هایی که در سازمان انرژی اتمی در دست اجرا داریم پروژه خنداب است که طرح‌های توسعه را شروع کردیم و همچنین تکمیل طرح‌های نیمه تمام با یک وضعیت مطلوبی در دست اقدام و پیگیری قرار دارد.» بهشتی‌پور در خصوص پروژه خنداب می‌گوید: «باید توجه داشت که پروژه راکتور آب سنگین اراک که توسعه آن متوقف شده است، یک پروژه تولید برق هسته‌ای نیست و هدف از ساخت این راکتور که قبلا قرار بود ۴۰ مگاوات توان داشته‌باشد و بر اساس بازنگری در طراحی آن در برجام توان آن به ۲۰ مگاوات رسید، کاربردهایی غیر از تولید برق دارد.» به گفته بهشتی‌پور متاسفانه این خطای رایج در بین برخی از تحلیل‌گران، از جمله تعدادی از نمایندگان مجلس هم وجود دارد که کاربرد پروژه راکتور عراق، در تولید برق است.اظهارنظر در خصوص افزایش ۱۰ برابری تولید برق هسته‌ای ایران در شرایطی بیان می‌شود که محمد اسلامی، زمستان پارسال گفته‌بود که پیمانکار روسی در پروژه فاز دوم و سوم نیروگاه بوشهر دو سال تاخیر دارد. بر اساس قرارداد اولیه با روس‌اتم قرار بود فاز ۲ نیروگاه بوشهر سال ۲۰۲۴ کار خود را آغاز کند که براساس اظهارات اسلامی، راه‌اندازی آن دست‌کم با دو سال تاخیر مواجه خواهد بود. پیش از این سفیر روسیه در ایران در پاسخ به سوال «اعتماد» در خصوص دلایل کندی پیشرفت فازهای دو و سه نیروگاه هسته‌ای بوشهر، دلیل آن را بدهی ایران به شرکت روس‌اتم عنوان کرده‌بود. لوان جاگاریان، سفیر روسیه در تهران، به تازگی در مصاحبه‌ای با روزنامه شرق، بار دیگر ادعا کرده‌بود که این بدهی هنوز پرداخت نشده است. بهشتی‌پور می‌گوید: «سازمان انرژی اتمی باید پاسخگو باشد که آیا ادعای سفیر روسیه درست است یا نه و این بدهی چه تاثیری بر پروژه فازهای دو و سه دارد.»