کم خبر/ زنی که تازه زایمان کرده است تا چهل روز و در بعضی فرهنگ ها تا هفت یا ده روز به عنوان زن زائو ، زاچ یا زاج نامیده می شود. مادران و مادر بزرگ ها، روزهای اول بعد از زایمان را بسیار مهم می دانستند و معتقد بودند که رسیدگی به مادر و نوزاد در این روزها از بسیاری از بیماری ها و آسیب های احتمالی در آینده به آنها جلوگیری می کند.

مادران در فرهنگ گذشته ما توصیه هایی برای زنان زاج داشتند که برخی از آنها را در زیر بیان می کنیم.

توصیه های گذشتگان ما برای زن زاج زن زاج و نوزاد او تا روز دهم حمام نرود و در روز دهم و چهلم طبق آدابی که هم در رساله توضیح المسائل و هم در مفاتیح الجنان آمده است، غسل نفاس انجام دهد. زن زاج حتی در تابستان لباس آستین بلند، روسری و جوراب بپوشد. چای و دم نوش هایی که طبع گرم دارند مصرف شود مثل چای زیره، چای زنجفیل و… از خوردن غذاهایی که نفخ زا هستند خودداری کنند چرا که نفخ از طریق شیر مادر به نوزاد منتقل می شود و سبب دل درد او خواهد شد. آب و مایعات بیشتری بنوشند. سعی کنید از خوردن نوشیدنی های سرد و تگرگی جدا خودداری کنید. زن زاج در تابستان مقابل باد پنکه یا کولر قرار نگیرد. اگر امکان دارد شکم زائو را ببندید تا زودتر به حالت طبیعی خود بازگردد. استراحت بیشتری داشته باشد و کارهایی که با شستشو و آب سر و کار دارد کمتر انجام دهد. اجسام سنگین بلند نکند. سر و صدای زیادی در اطراف زائو باعث سردرد او می شود چنان چه قدیمی ها توصیه می کردند که مدت زمان دیدن و ملاقات زائو را کوتاه کنید و چند دقیقه بیشتر به طول نینجامد. زن زائو را حتی برای چند ساعت تنها نگذارید. زن زاج باید غذاهای مقوی بخورد تا شیر کافی داشته باشد و نیروی از دست رفته ی او در هنگام زایمان دوباره به او بازگردد

غذاهایی مانند: تخم مرغی که در روغن حیوانی یا زرد هم خورده و پخته شود. گوشت بره را در شیشه درب فلزی بریزید، کمی نمک بزنید. درب شیشه را ببندید. شیشه را در قابلمه ای که تا نیمه آب سرد دارد قرار دهید. سپس حرارت را کم کنید تا گوشت داخل شیشه به آرامی بپزد. هم گوشت و هم آبی که گوشت از خود پس می دهد خوراک مقوی خواهد بود. جگر و گوشت کبابی زیره تو یا کاچی که در برخی نقاط کشور می پزند. حلوه شوله سوپ یا خوراکی که با خروس و مرغ محلی تهیه شود.

در زیر سه دستور برای داروی کمر و یک دستور برای داروی سر، مخصوص زن زائو آورده شده است.

مادر بزرگ های ما معتقد بودند که این داروها برای تقویت سر و محکم کردن کمر زائو موثر است.

مواد لازم دستور اول داروی کمر، مخصوص حمام زن زائو:

مومیایی 1 تا 2 قاشق زنجبیل 4 قاشق غذاخوری عسل 1 قاشق گردو 6 عدد سیاه دانه 2 قاشق غذاخوری گلاب 1 استکان روغن زیتون 1 قاشق غذاخوری روغن حیوانی یا روغن زرد به میزان لازم

طرز تهیه: مومیایی را در روغن زرد روی حرارت هم بزنید تا باز شود. گردوها را با سیاه دانه بکوبید و با عسل در مومیایی حل کنید و در زمانی که هنوز بدن خشک است در حمام گرم به بدن زائو بمالید. زنجبیل را آسیاب کنید بعد از این که از حمام بیرون آمدید و بدن را خشک کردید به بدن و به خصوص کمر زن زائو بمالید.

مواد لازم دستور دوم داروی کمر، مخصوص زن زائو:

قرص کمر 3 عدد کندر 1 سیر آرد نخود خام 2 سیر بیخ آذر 1 سیر سیاه دانه 1 مثقال گل بابونه 1 سیر جو سیاه 1.5 سیر تخم مرغ 1 عدد زمه 0.5 مثقال داروی سر و کمر برای زن زائو

طرز تهیه: تمامی مواد خشک بالا را آسیاب کرده و با یکدیگر مخلوط کنید. این مواد را با تخم مرغ مخلوط کرده و از شب قبل روی کمر زائو قرار دهید و با پارچه ای کمر او را ببندید. فردای آن شب می تواند به حمام رود و کمر را بشوید.مواد لازم دستور اول داروی کمر، مخصوص زن زائو:

گلاب 0.5 استکان کندر کوبیده 2 قاشق طرز تهیه: کاغذی را سوراخ سوراخ کنید و کندر کوبیده را روی کاغذ قرار دهید. گلاب را در کاسه یا ظرفی بریزید. کاغذ سوراخ سوراخ محتوی کندر را مدتی روی ظرف قرار دهید تا گلاب بخار شده و جذب کاغذ شود. این کاغذ را از شب قبل از حمام، روی کمر زائو قرار دهید و کمر را ببندید و روز بعد به حمام برود.

داروی سر داروی تقویت سر مخصوص زن زائو را از عطاری ها تهیه کنید.

البته مواد اولیه این دارو را در زیر بیان می کنیم. این دارو را با تخم مرغ محلی، سدر، آرد نخود مخلوط کنید. شب قبل از حمام به سر زن زائو بمالید. سپس کاغذی را سوراخ سوراخ کنید و روی سر زائو قرار دهید و سر را با روسری ببندید. فردای آن شب که مصادف با دهمین روز زایمان زن است به حمام برود و سر را بشوید.

مواد لازم داروی تقویت سر:

برگ مورد 1 سیر روناس 3 سیر قهوه 2 قاشق سور بیخ آذر 2 سیر نخود خام 12 سیر عدس 1 سیر خاکشیر 1 سیر زمه 0.5 مثقال زنج زردآلو 2 مثقال رنگ سر 1 سیر حنا 1 سیر جو سیاه 1.5 سیر آرد گندم 2 قاشق عسل کمی تخم مرغ 3 دانه گردوی کهنه تمامی مواد خشک بالا را آسیاب کنید و با یکدیگر مخلوط کنید. نیمی از مخلوط را خام و نیم دیگر را تفت دهید سپس همراه تخم مرغی که در دستور آن آمده است مخلوط کنید و از شب قبل به سر زائو ببندید و طبق آنچه که در بالا ذکر شده است، عمل کنید.

برخی افراد رعایت نکات بالا و داروی سر و کمر را زحمت اضافی تلقی می کنند و با توجیهاتی مثل این که حمام جای بخیه ها را زودتر التیام می بخشد زیاد به حمام می روند. قضاوت را به عهده خود شما می گذاریم و می گوییم که حتی اگر به گفته برخی، رعایت این نکات و داروها موثر نیست با رعایت آنها حداقل ضرر نکرده اید و چیزی را از دست نداده اید ولی درصدی هم احتمال دهید که حرف های گذشتگان ما از روی حکمت و تجربه بوده است و با عدم رعایت آنها شاید دچار مشکلاتی شویم که هیچ گاه قابل جبران نباشد. سلامت باشید

حوریه گیفانیمنبع: یادبگیر